နောက်ခံသမိုင်းအကျဉ်း
ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကြီးအပြီး မြန်မာနိုင်ငံတွင် ပြည်သူ့ရိက္ခာထောက်ပံ့ရေး စီမံကိန်းအရ ကူးသန်း ရောင်းဝယ်ရေးနှင့် ထောက်ပံ့ရေးဌာနကို ၁၉၄၅ခုနှစ်တွင် စတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့ပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံ လွတ်လပ်ရေးရရှိသည့်အခါ ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေး၊ ထောက်ပံ့ရေးနှင့် သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး ဝန်ကြီးဌာနအဖြစ်ပြန်လည်ဖွဲ့စည်းခဲ့ပါသည်။ ၁၉၅၁ ခုနှစ်မှ ၁၉၅၄ ခုနှစ်အထိ ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေး အမည်ဖြင့်လည်းကောင်း၊ ၁၉၅၄ ခုနှစ်မှ ၁၉၆၂ ခုနှစ်အထိ ကုန်သွယ်ရေးတိုးတက်ရေးဝန်ကြီးဌာန အဖြစ်လည်းကောင်း ဖွဲ့စည်း၍ ကုန်သွယ်မှုလုပ်ငန်း များကို ဆောင်ရွက်ခဲ့ပါသည်။
၁၉၆၂ ခုနှစ် တော်လှန်ရေးကောင်စီလက်ထက်၌ သမဝါယမနှင့်ကုန်စည်ဖြန့်ဖြူးရေးဝန်ကြီး ဌာနနှင့် ပစ္စည်းထောက်ပံ့ရေး ဝန်ကြီးဌာန တို့အား ပူးပေါင်း၍ ၁၉၆၂ ခုနှစ်၊ မတ်လ ၂၆ ရက်နေ့တွင် ထောက်ပံ့ရေးနှင့် သမဝါယမ ဝန်ကြီးဌာန အဖြစ် ပြန်လည် ဖွဲ့စည်းခဲ့ပါသည်။ ၁၉၅၆ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ ၁၈ ရက်နေ့တွင် ထောက်ပံ့ရေးနှင့် သမဝါယမဝန်ကြီးဌာနမှ ထောက်ပံ့ရေးအပိုင်းကို ခွဲထုတ်၍ ကုန်သွယ်မှု တိုးတက်ရေးဝန်ကြီးဌာနသို့ ထည့်သွင်းပြီး ကုန်သွယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန အဖြစ် ပြန်လည်ဖွဲ့စည်းခဲ့ပါသည်။
တော်လှန်ရေးကောင်စီလက်ထက်တွင် ဆိုရှယ်လစ်စီးပွားရေးစနစ်ကျင့်သုံးခဲ့ရာ ၁၉၆၄ ခုနှစ် တွင် တစ်နိုင်ငံလုံးရှိ ပုဂ္ဂလိကပိုင် လုပ်ငန်းများကို ပြည်သူပိုင်ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ၁၉၆၅ ခုနှစ်တွင် ကုန်သွယ်ရေးကောင်စီကို ဖွဲ့စည်း၍ ကုန်သွယ်ရေးကောင်စီမှ အပ်နှင်းထားသော လုပ်ပိုင်ခွင့်များကို ကျင့်သုံးပြီး အစိုးရအဖွဲ့၏ အတည်ပြုချက်အရ အောက်ဖော်ပြပါ ကုန်သွယ်ရေး အဖွဲ့အစည်းများ ကိုဖွဲ့စည်း၍ ပြည်တွင်းပြည်ပ ကုန်သွယ်ရေးများကို ဆောင်ရွက်ခဲ့ ပါသည်-
(က) ဗဟိုကုန်သွယ်ရေး။
( ခ ) ကုန်သွယ်ရေးကော်ပိုရေးရှင်း ၂၂ ခု။
( ဂ ) ပြည်နယ်/တိုင်း ကုန်သွယ်ရေး ၁၄ ခု။
(ဃ) မြို့နယ်/မြို့မ/ဒေသစိတ်ကုန်သွယ်ရေး ၂၈၃ ခု။
( င ) ပြည်သူပိုင်ဆိုင် ၁၉၈၂ ဆိုင်။
၁၉၆၇ ခုနှစ်တွင် မြန်မာ့ဆိုရှယ်လစ်လမ်းစဉ်ပါတီ၏ စီးပွားရေးမူဝါဒများအရ ကုန်သွယ်ရေး ကော်ပိုရေးရှင်းများကို ပြန်ကျုံ့ကာ အောက်ပါအတိုင်း စီးပွားရေးဆန်ဆန် ပြန်လည်ဖွဲ့စည်းဆောင် ရွက်ခဲ့ပါသည် -
(က) ကုန်သွယ်ရေးဦးစီးဌာန
( ခ ) ကုန်သွယ်ရေးကော်ပိုရေးရှင်း ၁၁ ခုနှင့် ယင်းတို့၏ လုပ်ငန်းစု၊ လုပ်ငန်းခွဲများ၊ ဆိုင်များနှင့် စက်ရုံအလုပ်ရုံများ။
( ဂ ) ပြည်နယ်/တိုင်း ကုန်သွယ်ရေး ၁၄ ခု။
ယခင်ကုန်သွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနအမည်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းခဲ့သော ကုန်သွယ်ရေးဦးစီးဌာနနှင့် ကော်ပိုရေးရှင်း ၁၁ ခုအား ဝန်ကြီးရုံး၊ ကုန်သွယ်ရေးညွှန်ကြားမှု ဦးစီးဌာန၊ ရောင်းဝယ်ရေး ၆ ခုနှင့် လုပ်ငန်း ၄ ခုတို့ဖြင့် ပြန်လည် ဖွဲ့စည်းခဲ့ပါသည်။ တဖန် ၁၉၉၆ ခုနှစ်၊ သြဂုတ်လ ၇ ရက်နေ့မှစ၍ ကုန်သွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနအမည်မှ စီးပွားရေးနှင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနဟူ၍ ယနေ့အထိ အမည်ပြောင်းလဲ ဖွဲ့စည်းခဲ့ပါသည်။ ယင်းနောက် ၁၉၉၈ ခုနှစ် ဧပြီလ ၁ ရက်နေ့မှ စ၍ ဝန်ကြီးရုံး၊ ကုန်သွယ်ရေး ညွှန်ကြားမှုဦးစီးဌာန၊ နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေး ဦးစီးဌာနနှင့် မြန်မာ့လယ်ယာ ထွက်ကုန် ပစ္စည်းရောင်းဝယ်ရေးတို့ဖြင့် ပြင်ဆင်ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ကုန်ရောင်းဝယ်ရေးနှင့်လုပ်ငန်း ၈ ခုအား ဖျက်သိမ်းခဲ့ပါသည်။ ထို့ပြင် ၂၀၀၃ ခုနှစ် ဧပြီလ ၄ ရက်နေ့တွင် စတင်ကျင့်သုံးခဲ့သော ဆန်စပါး မူဝါဒအသစ်အရမြန်မာ့လယ်ယာထွက်ကုန်ပစ္စည်းရောင်းဝယ်ရေးကို နိုင်ငံတော် လိုအပ်ချက်နှင့်အညီ ပြုပြင်ဖွဲ့စည်းကာ နိုင်ငံတော်၏ စီးပွားရေးကဏ္ဍတွင် ချမှတ် ပေးထားသည့် မူဝါဒများနှင့်အညီ လုပ်ငန်းတာဝန်များ ဆောင်ရွက်ခဲ့ပါသည်။
ပြည်ထောင်စုသမ္မတမြန်မာနိုင်ငံတော် အစိုးရသစ်လက်ထက်တွင် နိုင်ငံတော်ဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်ရေးအတွက် ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှု လုပ်ငန်းစဉ် ၄ ရပ်ကို ချမှတ်အကောင်အထည် ဖော်လျက်ရှိရာတွင် စီးပွားရေးနှင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာနသည် နိုင်ငံတော်၏ စီးပွားရေးပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများနှင့် အညီပြုပြင်ပြောင်းလဲ ဆောင်ရွက်ရန်လိုအပ်သည့် ဝန်ကြီးဌာန၏လုပ်ငန်းတာဝန်များကို ပြုပြင်ပြောင်းလဲ၍ လုပ်ငန်းတာဝန်များ ဆောင်ရွက်ရာတွင် ပိုမို အောင်မြင် အောင် စီမံဆောင်ရွက်လျက်ရှိရာ စီးပွားရေးနှင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာနရှိ လုပ်ငန်းဌာနကြီးများကို ၁-၁-၂၀၁၃ မှ စတင်၍လုပ်ငန်းစွမ်း ဆောင်ရည် ပိုမိုမြင့်မားစေရန်အတွက် စီးပွားရေးနှင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာန၏ ၁၅-၃-၂၀၁၃ ရက်စွဲပါ အမိန့်အမှတ် (၂၄/၂၀၁၃) အရ နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေး ဦးစီးဌာနကို ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးနှင့် စားသူရေးရာဦးစီးဌာနအဖြစ်လည်းကောင်း၊ မြန်မာ့ လယ်ယာထွက်ကုန်ပစ္စည်း ရောင်းဝယ်ရေးကို ကုန်သွယ်မှု မြှင့်တင်ရေးဦးစီးဌာန အဖြစ်လည်း ကောင်း ပြင်ဆင်ဖွဲ့စည်း ဆောင်ရွက်လျက် ရှိပါသည်။
နိုင်ငံတော်၏ ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများနှင့်လိုက်လျောညီထွေဖြစ်စေရန် ဝန်ကြီးဌာနများကို ပြင်ဆင် ဖွဲ့စည်းခဲ့ပါသည်။ ၂၀၁၅ ခုနှစ်ဇန်နဝါရီလ ၁၅ ရက်နေ့တွင် ကျင်းပပြုလုပ်သော ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော်၊ ပြည်ထောင်စု အစိုးရ အဖွဲ့ အစည်းအဝေးအမှတ်စဉ် (၂/၂၀၁၅) ၏ သဘောတူညီချက်အရ စီးပွားရေးနှင့်ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနကို အောက်ပါအတိုင်း ပြင်ဆင်ဖွဲ့စည်းခဲ့ပါသည်-
(က) ဝန်ကြီးရုံး
( ခ ) ကုန်သွယ်ရေးဦးစီးဌာန
( ဂ ) စားသုံးသူရေးရာဦးစီးဌာန
(ဃ) မြန်မာကုန်သွယ်မှုမြှင့်တင်ရေးအဖွဲ့
နိုင်ငံတော်၏စီးပွားရေးမူဝါဒ
(က) စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍကို ပိုမိုတိုးတက်အောင် ဆောင်ရွက်ပြီး ခေတ်မီစက်မှုနိုင်ငံ ထူထောင်ရေးနှင့် ကဏ္ဍစုံဘက်စုံဖွံ့ဖြိုး တိုးတက် အောင် တည်ဆောက်ရေး၊
( ခ ) တိုင်းဒေသကြီးနှင့် ပြည်နယ်များ အချိုးကျမျှတစွာ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး၊
( ဂ ) ပြည်သူလူထုတစ်ရပ်လုံး ရရှိခံစားနိုင်မည့် လူမှုစီးပွားနယ်ပယ်အသီးသီး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး၊
(ဃ) စာရင်းဇယား ကိန်းဂဏန်းများ တိကျမှန်ကန်ရေး။
စီးပွားရေးနှင့်ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန၏ မျှော်မှန်းချက်နှင့် ရည်မှန်းချက်
(VISION AND MISSION OF MINISTRY OF COMMERC)
မျှော်မှန်းချက်(VISION)
“ကုန်သွယ်မှုလုပ်ငန်းများဖြင့် အမျိုးသားစီးပွားရေးဘက်စုံဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်အောင် ဆောင်ရွက်ရန်”
“Developing National Economy Through Trade
ရည်မှန်းချက်(Mission)
( ၁ ) ကုန်သွယ်မှုပမာဏတိုးတက်ရေးဆောင်ရွက်ရန်။
( ၂ ) ဈေးကွက်စီးပွားရေးစနစ်နှင့်အညီ ပုဂ္ဂလိကအခန်းကဏ္ဍဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်အောင် အားပေး မြှင့်တင်ဆောင်ရွက်ရန်။
( ၃ ) နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းများနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်းဖြင့် နိုင်ငံတကာ ဈေးကွက်တွင် မြန်မာ့ထွက်ကုန်များ ဈေးကွက်ဝေစု ပိုမို ရရှိအောင် ဆောင်ရွက်ရန်။
( ၄ ) ကုန်သွယ်မှုလုပ်ငန်းများ အဆင်ပြေချောမွေ့စွာဆောင်ရွက်နိုင်ရေးအတွက် ပံ့ပိုးကူညီရန်။
စီးပွားရေးနှင့်ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန၏ ကုန်သွယ်ရေးမူဝါဒ (၅)ရပ်
(FIVE TRDE POLICY OBJECTIVES OF MINISTRY OF COMMERCE)
(က) ဈေးကွက်စီးပွားရေးစနစ်နှင့်အညီ ကုန်သွယ်ရေးမူဝါဒများကို စနစ်တကျ ရေးဆွဲအကောင် အထည်ဖော်ရေး၊
To formulate and implement the trade policies systematically in accordance with market ecomonic system.
( ခ ) ပို့ကုန်တိုးချဲ့မြှင့်တင်ရေး၊ ဆောင်ရွက်ရန်နှင့် ကုန်သွယ်မှုလုပ်ငန်းများ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်စေရေး ခေတ်မီသတင်းအချက်အလက်နှင့် ဆက်သွယ်ရေး နည်းပညာ (ICT)အသုံးပြု၍ ဆောင်ရွက်သွား နိုင်ရေး၊
To implement export promotion and enhance trade by means of advanced ICT.
( ဂ ) ဒေသတွင်းနိုင်ငံများနှင့်သာမက နိုင်ငံတကာနှင့်ပူးပေါင်း၍ ကုန်သွယ်မှု တိုးချဲ့ရေး၊
To expand trade through regional and international cooperation.
(ဃ) ကုန်သွယ်မှုပတ်ဝန်းကျင် တိုးတက်ကောင်းမွန်ရေး၊
To improve trade enviroment.
( င ) ပြည်တွင်းစားသုံးမှုနှင့် ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းများအတွက် လိုအပ်သောအရေးကြီး ကုန်စည် များ ဖူလုံရေးနှင့်ဈေးနှုန်းတည်ငြိမ်ရေး၊
To produce/maintain enough amount of essential and important goods for domestic consumption and manufacturing industries and stability of prices.